تأثیر مقادیر مختلف لجن فاضلاب بر تجمع روی، مس، کادمیم، سرب و نیکل در بخش های مختلف برخی سبزیجات

کاربرد لجن فاضلاب در زمین های کشاورزی ممکن است خطرآلوده شدن خاک به فلزات سنگین را در پی داشته باشد همینطور توزیع فلزات سنگین را در خاک تحت تأثیر قرار دهد. بررسی توزیع فلزات سنگین در خاک های تحت تأثیر کاربرد لجن فاضلاب و میزان جذب و تجمع فلزات سنگین در سبزیجات کشت شده در این خاک ها ضروری می باشد. در این تحقیق پنج تیمار شامل درصدهای مختلف لجن فاضلاب (صفر به عنوان شاهد، 10، 20، 35 و 50) به خاک (لوم رس شنی) اضافه گردید، سه سبزی (تربچه، ریحان و پیازچه) در تیمارهای مورد بررسی کشت شد. حدود غلظت کل روی، مس، نیکل، کادمیم و سرب در خاک ها قبل از کشت، به ترتیب (84/802-03/110، 83/297-81/31، 77/25- 49/11، 39/1-89/0 و 19/53-73/36) بدست آمد، با افزایش درصدهای لجن فاضلاب، غلظت کل و قابل دسترس فلزات به طور معنی داری (01/0p?) افزایش یافتند. غالب فلزات سنگین در تیمار شاهد تمرکز بالاتری در جزء باقیمانده داشتند. در حالیکه با کاربرد لجن فاضلاب در خاک درصد روی و نیکل در دو فاز آلی و معدنی، کادمیم در فاز تبادلی، مس در فازهای آلی و تبادلی و سرب در دو فاز تبادلی و معدنی افزایش یافت. نوع سبزی و تیمار لجن فاضلاب روی بیومس تولیدی تأثیر بسیار معنی داری (001/0>p) داشتند. تجمع فلزات در ریشه سبزیجات نسبت به بخش هوایی بیشتر بود، روند تجمع فلزات در سبزی ها حاکی از روند مقابل داشت: روی> سرب> مس> نیکل> کادمیم. فاکتور انتقال فلزات از خاک به ریشه، با افزایش میزان لجن در خاک کاهش یافت به طور متوسط بیشترین فاکتور انتقال مربوط به فلز روی (31/10) بود و کادمیم، نیکل، سرب و مس (به ترتیب 72/3، 27/3، 88/1 و 7/1) در رده های بعدی قرار داشتند. روی و مس فراهم در خاک همبستگی مثبت و معنی داری را با میزان فلز موجود در بخش هوایی و ریشه گیاه نشان دادند. در انتهای زمان کشت تمام فلزات بجز کادمیم و سرب درصد کمی را در بخش تبادلی و محلول نشان دادند که به نظر می-رسد با گذشت زمان قابلیت زیست فراهمی فلزات کاهش می یابد.